De eerlijkheid die nodig is om geloofwaardig te kunnen functioneren in het gevangeniswezen ontbreekt de laatste tijd bij een aantal leidinggevenden. De directie van de penitentiaire inrichting in Vught spant daarbij de kroon. Dit gevangeniscomplex, waartoe ook de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) behoort, komt de laatste tijd te vaak negatief in het nieuws. Zo was daar eerst het gedoe rond Willem Holleeder. ’s Lands beruchtste crimineel zou in afzondering in de EBI worden geplaatst vóórdat bekend werd gemaakt dat zijn zussen en een ex-vriendin tegen hem gingen getuigen.

Later bleek Holleeder ondanks de hem opgelegde beperkingen toch te hebben gebeld. Zijn zussen en de ex-vriendin waren door justitie misleid. Holleeder was helemaal niet direct in de EBI geplaatst, maar op een andere afdeling, waar hij kans zag toch te telefoneren. Toen sommige media wezen op de gevaren van dit soort blunders, probeerde justitie de zaak te bagatelliseren door er een flauw woordspelletje van te maken. Holleeder had enkele dagen in een ’voorportaal’ van de EBI gezeten. Het eerdere leugentje dat Holleeder direct naar de EBI zou gaan, nam direct een stuk vertrouwen weg bij de drie vrouwen.

Gedraai

Nog ernstiger is het gedraai rond de zelfdoding van de tot levensgang veroordeelde Lau Geeraets in de EBI. Een onderzoek naar zijn dood duurt nu al twee maanden. Een dagboek van Geeraets is in beslag genomen en wordt niet teruggegeven aan de nabestaanden. Staan er soms belastende feiten over de EBI in? Vaststaat dat Lau Geeraets honderden pillen in zijn cel had. De directie beweert dat hij de pillen opspaarde en in een apneu-apparaat verstopte. Anderen, onder wie bewakend personeel, zeggen dat Geeraets bij binnenkomst in de EBI niet goed is gefouilleerd en de pillen in zijn tv verstopte. Welke versie ook waar is, als iemand dergelijke grote hoeveelheden pillen zo lang in zijn cel kan verbergen, deugt de interne controle niet.

Zaagjes

Dit geldt ook voor het incident rond de Curaçaose gevangene die ijzeren zaagjes in de zolen van zijn schoenen de EBI in smokkelde. Minister Blok probeerde eergisteren in de Tweede Kamer op voorspraak van de EBI-directie ook dit voorval af te doen als een incident. Volgens Blok ging het niet om zaagjes, maar om metalen plaatjes waarop kartels waren aangebracht. Zaagjes dus. Ze konden volgens Blok niet worden gebruikt om te ontsnappen of mensen dodelijk te verwonden. Op de vraag hoe dit materiaal een extra beveiligde inrichting inkomt, gaf de minister wijselijk geen antwoord. Metalen plaatjes met een kartelrand horen niet in een inrichting, die in vergelijking met een normale gevangenis miljoenen extra krijgt om dit soort gevaarlijk materiaal buiten de poort te houden.

Om een naar sommige media verstuurde personeelsbrief over wantoestanden in de EBI kon de minister niet heen. Volgens de briefschrijvers voert de EBI-directie een schrikbewind tegen de eigen medewerkers en mocht de waarheid over de dood van Lau Geeraets niet boven tafel komen. De voorzitter van de ondernemingsraad werd zelfs geïntimideerd door de directie. Het kan niet anders dan dat de beklemmende werksfeer in de EBI ten koste gaat van de veiligheid. Minstens zo ernstig is het dat de directie de problemen bestempelt als ’fantasieverhalen’ en de waarheid geweld aandoet.

 

Minister Blok zegde de Kamer een onderzoek toe naar de gezagscrisis bij de EBI, maar vindt het niet nodig dit snel af te ronden. „Zorgvuldigheid gaat boven snelheid”, aldus de bewindsman.

 

Als het dan toch een grondig onderzoek wordt, kan de minister misschien ook de penitentiaire inrichting in Alphen aan den Rijn onder de loep nemen? Daar stierven de afgelopen maanden vier gedetineerden. Twee pleegden zelfmoord en één viel uit een hoogslaper, waar hij vanwege evenwichtsstoornissen helemaal niet mocht liggen. Een vierde gevangene overleed nadat hij door een intern bijstandsteam stevig was overmeesterd. De directie probeerde het laatste sterfgeval af te doen als een natuurlijke dood. Een woordvoerder van justitie werd door dezelfde directie op het verkeerde been gezet, waardoor hij de pers onjuist informeerde. Het Openbaar Ministerie verricht inmiddels een strafrechtelijk onderzoek naar de verdachte omstandigheden rond de dood van de gedetineerde.

Zijn deze voorvallen allemaal toevallige incidenten of is er iets fundamenteel mis bij de dienst gevangeniswezen van justitie? Het valt niet mee om te werken in gevangenissen, die wel eens het afvalputje van de samenleving worden genoemd. Wie dagelijks te maken heeft met mensen die het niet zo nauw nemen met normen en waarden, kan in de verleiding komen zelf ook de regels aan zijn laars te lappen. Hoewel dit in sommige situaties wellicht begrijpelijk is, valt dit niet te tolereren. Degenen die de wet handhaven, horen zichzelf niet boven geschreven en ongeschreven regels te plaatsen. Een doofpotcultuur past daar ook niet bij. Wie dat niet begrijpt, is geen haar beter dan de mensen die hij opsluit.

Reacties of tips? Mail naar: jvdheuvel@telegraaf.nl